Wbrew wielu opiniom Biuro Informacji Kredytowej przechowuje nie tylko negatywne wpisy o dłużnikach. Do BIK-u trafiają również informacje dotyczące regularnie spłacanych zobowiązań. Funkcję "czarnej listy" pełni inna baza danych, z której korzystają kredytodawcy. Mowa o systemie Bankowy Rejestr (BR). Osoby, których personalia znalazły się w ewidencji BR będą miały spore problemy z zaciągnięciem kredytu gotówkowego lub hipotecznego.

Bankowy Rejestr, czyli narzędzie do selekcji klientów

Już na początku lat 90. krajowe banki potrzebowały ewidencji niesolidnych klientów. W odpowiedzi powstał system Bankowy Rejestr. Pod koniec 1992 r. baza danych BR zawierała informacje o 8547 przedsiębiorcach i konsumentach. W kolejnych latach ta liczba zaczęła szybko wzrastać (patrz poniższy wykres). W marcu 2014 r. system Bankowy Rejestr przechowywał informacje na temat 2 268 400 kredytobiorców. Taki wynik podaje spółka Centrum Prawa Bankowego i Informacji. Wspomniana firma odpowiada za prowadzenie i aktualizację systemu Bankowy Rejestr. Nad jej działalnością czuwa Związek Banków Polskich (ZBP).

Mimo długiego okresu funkcjonowania Bankowy Rejestr nie jest znany wielu kredytobiorcom. To wynika ze specyfiki opisywanego systemu. Krajowe banki wykorzystują go jako narzędzie służące do wstępnej selekcji wniosków o kredyt. Klienci, których dane znalazły się w systemie Bankowy Rejestr zwykle już na pierwszym etapie oceny kredytowej otrzymują negatywną odpowiedź. Pozostałe osoby często nie zdają sobie sprawy, że bank szukał ich personaliów w rejestrze niesolidnych klientów. Po sprawdzeniu systemu BR, kredytodawca bierze pod uwagę raporty pozyskane z BIK-u oraz biur informacji gospodarczej (KRD BIG, ERIF BIG, BIG InfoMonitor). Wymienione biura informacji gospodarczej również działają na zasadzie "czarnej listy". Jedno z nich (BIG InfoMonitor) już od 2005 r. posiada dostęp do bazy danych BR. Dzięki temu podmioty z sektora pozabankowego (np. SKOK-i lub firmy pożyczkowe) mogą sprawdzać dane na temat niesolidnych kredytobiorców. Wgląd do informacji stanowiących tajemnicę bankową wymaga jednak wcześniejszego upoważnienia od dłużnika. Takie ograniczenie zostało przewidziane w art. 105 ust. 4a1 ustawy prawo bankowe.

Kłopotliwy wpis z BR nie zawsze można usunąć

Bankowy Rejestr działa na tej samej podstawie prawnej, co Biuro Informacji Kredytowej (art. 105 ust. 4 prawa bankowego). Dodatkowe zasady funkcjonowania systemu BR określa wewnętrzny regulamin. O umieszczeniu wpisu w bazie danych BR decyduje bank będący wierzycielem. Wpisanie personaliów kredytobiorcy do systemu Bankowy Rejestr jest możliwe, gdy łącznie zostały spełnione dwa pierwsze warunki:

1. całkowita wartość zadłużenia przekroczyła 200 zł (limit dla konsumentów) lub 500 zł (limit dla przedsiębiorców)

2. upłynęło już co najmniej 60 dni od daty wymagalności zobowiązania

3. przynajmniej po 60 dniach zwłoki bank wysłał zawiadomienie o możliwości trwałego wpisu do BR, a dłużnik nie uregulował zobowiązania w trakcie kolejnych 30 dni od daty otrzymania tego dokumentu

Brak spłaty przed upływem dodatkowego terminu (patrz punkt 3) skutkuje zachowaniem negatywnego wpisu w BR na pięć kolejnych lat. Ten termin jest naliczany dopiero od daty ostatecznego uregulowania lub umorzenia długu (patrz art. 105a ust. 5 prawa bankowego). Jeżeli nie zachodzą podstawy do pięcioletniego zachowania wpisu (patrz punkt 3) zostanie on usunięty po wygaśnięciu zobowiązania.

Usunięcie zachowanego wpisu przed upływem pięciu lat nie zawsze jest możliwe. Spore szanse na wymazanie kłopotliwych informacji mają osoby, w stosunku do których bank nie zastosował wszystkich wymaganych procedur. Przykładem nieprawidłowego postępowania kredytodawcy jest umieszczenie danych klienta w BR przed upływem 60 dni.

W praktyce istnieje jeszcze jeden sposób na przedterminowe usunięcie swoich personaliów z systemu Bankowy Rejestr. Taką zmianę może wprowadzić bank, który wcześniej udzielił kredytu. Dlatego wielu dłużników po spłacie zobowiązania wnioskuje o wcześniejsze usunięcie swoich danych z bazy BR. W niektórych przypadkach kredytodawcy godzą się na wymazanie negatywnego wpisu przed upływem pięciu lat.

Wgląd do Bankowego Rejestru to żaden problem

Osoby, które nie mają pewności, czy ich dane znalazły się w systemie BR powinny to sprawdzić przed wnioskowaniem o kolejny kredyt. Centrum Prawa Bankowego i Informacji zapewnia dostęp do raportów z systemu danych (podobnie jak BIK). Potrzebne informacje można otrzymać za darmo. Niewielka opłata (10 zł lub 18 zł) jest pobierana, jeżeli klient w trakcie ostatnich sześciu miesięcy już sprawdzał zawartość Bankowego Rejestru.